Slim inkopen

Kunnen banken en andere financiële instellingen duurzaamheidstransities versnellen? Een aantal koplopers uit de Duurzame Top 100 van Trouw geeft tips en vertelt hoe zij zelf verschil maken. Aflevering 2: Cathy van Beek.

Cathy van Beek stormde binnen in de Duurzame Top 100, in één klap naar plaats 45. Wie haar spreekt, ziet dat deze vaart bij haar past. Ze citeert uit de lof die haar werd toegezwaaid bij ontvangst van een koninklijke onderscheiding, afgelopen najaar: 'gedreven, enthousiast, creatief, vasthoudend.' Dat klonk bij haar afscheid, na zes jaar als lid van de Raad van Bestuur van Radboudumc, het academisch ziekenhuis in Nijmegen.

In de zorgsector en bij de overheid bouwde Cathy van Beek een staat van dienst op. Vanaf 2006 was zij vice-voorzitter en lid van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Zij was de afgelopen jaren bij Radboudumc verantwoordelijk voor diverse portefeuilles, waaronder patiëntenzorg en duurzaamheid. Kwaliteit en innovatie stonden daarbij centraal. Vóór de NZa leidde ze jarenlang de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Ook heeft zij verscheidene boeken en publicaties op haar naam staan. 

Continu vragen stellen
Eerst een voorbeeld van wat zij zelf modern rentmeesterschap noemt. Geldverstrekkers in de zorg moeten in haar ogen continu zaken breed beschouwen en vragen blijven stellen. Cathy van Beek: 'Aan de ene kant lijkt het efficiënt om heupoperaties te concentreren waar dat het vaakst wordt gedaan. Maar weeg ook andere factoren mee. Voor zo'n heup 100 kilometer moeten reizen, betekent bijvoorbeeld dat het bezoek van partner en kinderen, voor een aantal patiënten een factor bij het herstellen, veel lastiger is.' Ze wil zeggen: veel financiële en andere offers plus ontwrichting van een gezin – allemaal kosten die dichtbij niet gemaakt hoeven worden.

Bij Radboudumc wist Cathy van Beek een lijst concrete maatregelen en onderzoeken door te voeren. Onder meer op het gebied van medicijnen in afvalwater, gezonde voeding, kleding, gerecyclede en recyclebare materialen. Ze vertelt haar verhaal om anderen te inspireren. 

Duurzamer werken financieel beste keuze
'Toen ik daar in 2011 begon, stond duurzaam totaal niet op de agenda. Op de eerste teambijeenkomst stelde ik het bij de rondvraag wél aan de orde. Mijn opmerking viel goed, en geleidelijk kreeg ik mandaat om allerlei duurzame ingrepen aan te jagen en te realiseren. Dat reikte van personeelsbeleid tot algemene bedrijfsvoering.'

'Volgens mij horen deze zaken in het pakket van de CEO. Maar bij ons kwam het zo beter uit en onze CEO destijds, Melvin Samsom, was helemaal vóór. Hij is een visionair en zet vernieuwingen nu door in het Karolinska Universiteitsziekenhuis, Stockholm. Bovendien was ik ervan overtuigd dat duurzamer werken ook financieel de beste keuze kan zijn. Dat is ook aangetoond.'

Houdbare zorg realiseren is natuurlijk belangrijk: hoge kwaliteit, betaalbaar, toegankelijk. 'Maar wat heb je aan houdbare zorg als de planeet in grote wanorde verkeert door ons toedoen', zegt Van Beek.

Investeren in stenen of zorg
Vraag elkaar het hemd van het lijf, adviseert ze collega's, wanneer een voorstel voor nieuwbouw op tafel komt. Er moet altijd een afweging zijn: hoeveel investeer je in stenen, hoeveel in zorg? 'Laat een duurzame architect langskomen, sluit renovatie niet uit. En altijd naar de visie vragen, de visie op toekomstige zorg.'

'Wil je een healing environment kweken, en dat willen ziekenhuizen en zorginstellingen, denk dan ook aan healing gardens. Aan kleur, geur, natuur, allemaal stress-reducerend, zeker voor psychiatrische patiënten. Zo`n aanpak vraagt veel van het personeel maar dan zeg ik: wij staan achter jullie als weer aanpassingen nodig zouden zijn. Zo krijg je medewerkers mee en de patiënten beter.'

Betrokkenheid gebruiken
Haal kennis van buiten naar binnen, is een tip. Bij het Radboudumc hielp het instellen van een Advisory BoardSustainability enorm. Eerst met Jan Bout, de oud-topman van ingenieursbedrijf Royal HaskoningDHV als voorzitter, tegenwoordig milieuvoorvrouw Jacqueline Cramer. Deze raad adviseert nu ook het College van Bestuur van de universiteit. Ook het betrekken van de Patiënten Adviesraad bij allerlei ideeën en maatregelen pakt goed uit.

Slim inkopen
Van de omzet van rond de miljard euro besteedt het ziekenhuis zo`n 300 miljoen aan inkoop. Een pakket aan kansen. In plaats van automatisch dure consultants van ver weg inhuren, keek het wat de faculteit Managementwetenschappen van de Nijmeegse universiteit te bieden heeft. Letterlijk op loopafstand om de hoek. Er werd gezocht naar recyclebare producten en kleding, de inkoop onderging een veranderingsslag. Na diverse verbouwingen werd gekeken of sommige bureaus en stoelen gewoon in gebruik kunnen blijven. De Radboud zette zichzelf serieus aan de taak om antwoord geven op de vraag: met 10.000 medewerkers zijn wij toch wel in staat om een groep kwetsbare werkzoekers op te nemen?   

Banken en andere financiers beschikken over talloze mogelijkheden om keuzes in de zorg te beïnvloeden. 'Financiële prikkels als lagere rente werken in deze tijd natuurlijk niet. Maar belonen van duurzame vastgoedinvesteringen, dat is altijd mogelijk.' Normen stellen die uitdagen tot transparante verslaglegging over gemaakte keuzes, is ook een methode. Cathy van Beek denkt aan de GRI, Global Reporting Initiative. Dat is de wereldstandaard voor rapportage over duurzaamheid. 'Zo'n prikkel helpt, open het gesprek daar eens mee.' De EIB  (European Investment Bank) werkt met GRI, en zet duurzaamheid bovenaan de lijst. 'Maar dat moet verder doorgezet, eigenlijk moet het een eis zijn bij alle onderhandelingen met banken.'

European Green Capital
Andere suggestie, waarbij de financier uit een heel ander vaatje tapt: sponsor goede, groene doelen. Met een knipoog: 'Bijvoorbeeld, kan BNG Bank niet de gemeente Nijmegen sponsoren die in 2018 is uitgeroepen tot European Green Capital?'

Jonge mensen
Ze zag veel vooruitgang in de afgelopen jaren op een thema, waarvan ze zegt dat het haar met de paplepel is ingegeven, dochter uit een groot gereformeerd gezin in Rotterdam met 15 broers en zussen. Mede vanuit die achtergrond ontwikkelde zich haar opvatting over modern rentmeesterschap.

'Ik heb alle geloof in jonge mensen', zegt ze, wijzend naar het netwerk AGREEn,students for sustainable solutions dat oplossingen zoekt voor schijnbaar onoplosbare milieu-knopen: 'Zij beseffen dat de kwaliteit van de planeet hun toekomst bepaalt.

Foto's: Marieke Viergever